Εκοιμήθη ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος σε ηλικία 95 ετών

Καταλύτης και πυρήνας επιρροής για τον ορθόδοξο κόσμο, ένας γίγαντας στο οικουμενικό στερέωμα, ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος έφυγε από τη ζωή μετά από σύντομη ασθένεια.

Επίτιμο μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και τέως πρόεδρος του Παγκόσμιου Συμβουλίου Εκκλησιών (ΠΣΕ), με συμμετοχή άνω των έξι δεκαετιών στο οικουμενικό κίνημα, ο κ. Αναστάσιος ήταν γνωστός παγκοσμίως ως κήρυκας της ειρήνης και της σοφίας και προασπιστής του διαθρησκειακού διαλόγου.

«Σήμερα μνημονεύουμε και τιμούμε όχι μόνο τα πνευματικά και θεσμικά επιτεύγματα και την οικουμενική αφοσίωση του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου», δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας του ΠΣΕ Αιδ. Καθ. Dr Jerry Pillay, «αλλά και το θαυμαστό και ζεστό πνεύμα του, που του επέτρεψε να ανοίγει συστηματικά διαύλους συμφιλίωσης, ανανέωσης και διαλόγου, ιδίως σε δύσκολους καιρούς και τόπους. Αφήνει στην παγκόσμια αδελφότητά μας μια αξιοζήλευτη κληρονομιά που αποτελεί πηγή έμπνευσης, ως γνήσιος χριστιανός μάρτυρας της ειρήνης, της δικαιοσύνης και της συμφιλίωσης».

Η ιερατική σταδιοδρομία του κ. Αναστασίου εκτάθηκε για περισσότερα από 60 χρόνια, από τις πρώτες του διακονίες στην Ελλάδα και την Αφρική, έως την ανάληψη της ηγεσίας της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αλβανίας, μετά από δεκαετίες σφοδρής αντιθρησκευτικής πολιτικής, καθώς αποτελούσε τμήμα του σοβιετικού μπλοκ, την ανέγερση εκκλησιών και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων στην Αλβανία μετά το 1989, την αναδιαμόρφωση και ανανέωση του ιεραποστολικού έργου σε έναν ορθόδοξο κόσμο που ενίοτε απείχε από αυτό, και την προάσπιση της ειρήνης και της οικολογικής δικαιοσύνης στον αιώνα μας.

Ο Επίσκοπος Heinrich Bedford-Strohm, συντονιστής του ΠΣΕ, δήλωσε: «Με την κοίμηση του Αρχιεπισκόπου κ. Αναστασίου, πάρα πολλοί από εμάς χάσαμε έναν προσωπικό φίλο. Ως αδελφός επίσκοπος, θαυμάζω επίσης το ακούραστο έργο του και την προσπάθειά του να χτίσει γέφυρες και να συμφιλιώσει τις ορθόδοξες εκκλησίες στην Ευρώπη και πέρα από αυτήν, ιδίως τις δεκαετίες μετά τον Ψυχρό Πόλεμο και έως τις μέρες μας. Αυτό το έργο είναι ανεκτίμητο σε μια εποχή στην οποία τα αντικρουόμενα εθνικά, οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα και οι συμμαχίες συνιστούν απειλή για την ενότητά μας. Θα σας ευγνωμονούμε για πάντα, Αρχιεπίσκοπε Αναστάσιε!»

Ένας γενναίος ηγέτης ηπίων τόνων

Η προσωπική ευγένεια του κ. Αναστασίου, οι ήπιοι τόνοι και η δεκτικότητά του να αντλεί τη γνώση από ένα πλήθος παραδόσεων και απόψεων τον κατέστησαν μια εκ φύσεως οικουμενική προσωπικότητα και μια προοδευτική δύναμη στους διαθρησκειακούς και ιεραποστολικούς κύκλους.

Διετέλεσε μέλος της Επιτροπής για την Παγκόσμια Ιεραποστολή και τον Ευαγγελισμό του ΠΣΕ (1963–1969) και της Επιτροπής Ιεραποστολικών Μελετών, έπειτα αρμόδιος γραμματέας για την ιεραποστολική έρευνα και τις σχέσεις με τις ορθόδοξες εκκλησίες στη Γενική Γραμματεία του ΠΣΕ (1969–71). Εν συνεχεία, συμμετείχε στο πρόγραμμα του ΠΣΕ για τον Διάλογο με Ανθρώπους Ζωντανών Πίστεων και Ιδεολογιών (1975–1983), διετέλεσε συντονιστής της Επιτροπής του ΠΣΕ για την Παγκόσμια Ιεραποστολή και τον Ευαγγελισμό (1984–1991), μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΠΣΕ (1998–2006) και Πρόεδρος του ΠΣΕ (2006-2013).

Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος συμμετείχε ενεργά στον σχεδιασμό και τη συνάντηση των Αυτοκέφαλων Ορθόδοξων Εκκλησιών μετά από δεκαετίες στην Αγία και Μεγάλη Σύνοδο τον Ιούνιο του 2016, η οποία ήταν το αποκορύφωμα του διορθόδοξου έργου του.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας φιλοξένησε υπό την ηγεσία του πολλές διαδογματικές συναντήσεις στην Ακαδημία του Αγίου Βλασίου.

Ο κ. Αναστάσιος ξεκίνησε επίσης την ίδρυση του Διαθρησκειακού Συμβουλίου της Αλβανίας (KNFSH), το οποίο έχει ως στόχο την προώθηση του διαλόγου και της αρμονικής συνύπαρξης των θρησκευτικών κοινοτήτων.

Εκτός από τις δεκάδες μετάλλια και βραβεία, ο Αρχιεπίσκοπος αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτορας 19 φορές.

Ένας θεολόγος αντικρύζει τον κόσμο

Πολυγραφότατος θεολόγος και συγγραφέας περισσότερων από είκοσι βιβλίων σε αρκετές γλώσσες, ο κ. Αναστάσιος είναι ίσως ευρύτερα γνωστός επειδή καταπιάστηκε με τα διαθρησκειακά ζητήματα και τον διάλογο, όπως στο βιβλίο του 2003 Facing the World: Orthodox Christian Essays on Global Concerns (Απέναντι στον κόσμο: Ορθόδοξα χριστιανικά δοκίμια σχετικά με τις παγκόσμιες ανησυχίες, Εκδόσεις ΠΣΕ, 2003).  Οι πρώτες εμπειρίες του στην Αφρική τον οδήγησαν στον επαναπροσδιορισμό ολόκληρου του ιεραποστολικού εγχειρήματος στο βιβλίο του Mission in Christ’s Way (Η ιεραποστολή στον δρόμο του Ιησού, Εκδόσεις ΠΣΕ) που εκδόθηκε το 2007.

Στο πιο πρόσφατο βιβλίο του, Coexistence (Συνύπαρξη, που δημοσιεύτηκε σε έξι γλώσσες το 2022), παρουσίασε τις σκέψεις του για τον πόλεμο, τη φτώχεια, την τρομοκρατία, τη διαφθορά, την αδικία, την παγκοσμιοποίηση, καθώς και ένα εναλλακτικό όραμα.

«Είναι καθήκον μας να μην υποκύπτουμε σε μια παθητική παρατήρηση και περιγραφή αυτών των συνεπειών, αλλά αντιθέτως, θα πρέπει να καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για παγκοσμιοποίηση της ειρήνης, της αλληλεγγύης και της αγάπης», δήλωσε. «Για πολλούς, αυτό φαντάζει ουτοπία, ωστόσο, συνεχίζει να είναι το όραμα, η επιθυμία και ο αγώνας όλων εκείνων που πιστεύουν ακόμα στην επιτακτική ανάγκη για μια οικουμενική αρμονική συνύπαρξη, η οποία δεν καταργεί τη μοναδικότητα των λαών, αλλά αξιοποιεί τα ταλέντα τους με εποικοδομητικό τρόπο».

Μια ζωή που δεν γνωρίζει σύνορα

Ο κατά κόσμον Αναστάσιος Γιαννουλάτος γεννήθηκε το 1929 στον Πειραιά. Αφού αποφοίτησε από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο των Αθηνών το 1952, πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στην ιστορία των θρησκειών, την εθνολογία, την ιεραποστολική και την αφρικανολογία στα πανεπιστήμια του Αμβούργου και του Μαρβούργου. Χειροτονήθηκε το 1964, το 1970 έλαβε τον διδακτορικό τίτλο του από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο των Αθηνών και το 1972 χειροτονήθηκε Επίσκοπος Ανδρούσης.

Διετέλεσε καθηγητής Ιστορίας των Θρησκευμάτων στο Πανεπιστήμιο Αθηνών από το 1971 έως το 1997.

Ο κ. Αναστάσιος υπηρέτησε επίσης ως Εντεταλμένος Αρχιεπίσκοπος στην Ιερά Μητρόπολη Ειρηνουπόλεως (Κένυα, Ουγκάντα, Τανζανία) από το 1981 έως το 1991, προτού αναλάβει καθήκοντα στην προσφάτως ανεξάρτητη Αλβανία, όπου χειροτονήθηκε Αρχιεπίσκοπος Τιράνων και Προκαθήμενος της Αυτοκέφαλης Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αλβανίας το 1992.

Από τη θέση του αρχιεπισκόπου, αποκατέστησε και ανέπτυξε περαιτέρω την Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας, η οποία είχε διαλυθεί πλήρως για 23 χρόνια. Ηγήθηκε επίσης καινοτομικών προγραμμάτων στους τομείς της υγείας, της κοινωνικής πρόνοιας, της εκπαίδευσης, της γεωργικής ανάπτυξης, του πολιτισμού και της οικολογίας, αναδεικνύοντας την Εκκλησία σε σημαντικό οικονομικό και πολιτισμικό παράγοντα. Την ίδια στιγμή, έδινε μάχη για να βοηθήσει στην αποκλιμάκωση των πολυάριθμων εντάσεων στα Βαλκάνια.

Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι το 2015 φιλοξένησε τις εργασίες του Παγκόσμιου Χριστιανικού Φόρουμ στα Τίρανα. Εκεί, 150 υψηλόβαθμοι ηγέτες και εκπρόσωποι διαφόρων εκκλησιαστικών παραδόσεων από περισσότερες από 60 χώρες συγκεντρώθηκαν για να ακούσουν, να μάθουν και να εκφράσουν την αλληλεγγύη τους στις εκκλησίες και τους χριστιανούς που βιώνουν διακρίσεις και διώξεις σήμερα στον κόσμο. «Είναι ο καρπός της συνεργασίας μας στην Αλβανία», δήλωσε ο Αρχιεπίσκοπος κ. Αναστάσιος.

Δείτε την προσωπική παρουσίαση του Αρχιεπισκόπου κ. Αναστασίου

Διαβάστε το τελευταίο του βιβλίο «Συνύπαρξη»

Δείτε το βιογραφικό αφιέρωμα στον Αρχιεπίσκοπο. Το έργο του κ. Αναστασίου από τον ειρηνιστή Jim Forest

Συλλογή φωτογραφιών: Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος και το ΠΣΕ